passat kienet ħafna aktar penitenzjali minn dik li naraw illum. L- ewwel darba li nsibu dokumentar dwar vari fiz- Zejtun

 

kien ix- xiri tal- Vara l- Kbira mill- Belt fl- 1742 li, giet ritornata ghax miet il- kappillan u l- hlas miftiehem ma sarx. Izda ma

 

nafu xejn dwar vari ohrajn fiz- Zejtun f' dan l- istess zmien. Il- ftit materjal ezistenti dwar il- vari l- antiki jirreferi ghas-

 

seklu dsatax izda minnu nisiltu t- taghrif li kien hemm is- sett tradizzjonali ta' tmien vari, u mhux seba' bhalma kitbu x'

 

uhud u li numru ta' statwi certament kienu ezistenti fis- seklu tmintax. Illum hemm total ta' tnax -il vara li whud minnhom

 

huma relattivament moderni ghax saru wara l- 1960. Fil- fatt, il- purcisjoni ta' din il- lokalita tat sehem importanti hafna fl-

 

izvilupp tal- ikonografija tal- vari tal- Passjoni mill- 1960 l' hawn. Sa l-aħħar gwerra, l-uniċi żewġ persunaġġi Bibliċi li

 

kienu jieħdu sehem kienu Nikodemu u Ġużeppi ta' Arimatea. Ma kull vara kienu jimxu sett ta' fratelli u tfal lebsin iż-

 

żimarri b'kulur differenti minn dawk ta' vara oħra. Il-fratelli kienu jerfgħu gandilabri sbieħ mixgħula bix-xemgħa waqt li t-

 

tfal iġorru s-simboli tal-Passjoni. Il-Vara tar-Redentur kienet tiġbed warajha għadd kbir ta' Penitenti b'wicchom

 

mgħammad ikaxkru l-ktajjen. Kien hemm ukoll it-tradizzjoni li wara l-Monument jimxu żewġt irġiel idoqqu l-vjolini u

 

jkantaw il-'Miserere'. Mill-1960 'l hawn, il-purċissjoni ħadet spinta kbira l-quddiem u nbiddlet f'pagaent b'numru kbir ta'

 

persunaġġi Bibliċi, ċenturjuni u suldati Rumani. Żdiet bil-bosta l-armar u t-tiżjin li jintuża waqt il-purċissjoni. Jieħdu

 

sehem ukoll iż-żewġ baned taż-Żejtun li jdoqqu marċi funebri u jkomplu jżidu l-atmosfera ta' niket f'dan il-jum tant

 

għażiż għalina l-Kattoliċi. Mhux anqas minn ħames mitt ruħ jieħdu sehem f'din il-purċissjoni. Għalkemm illum il-ġurnata,

 

iż-Żejtun flimkien ma' Ħal Qormi huwa l-lokal li għandu l-akbar ammont ta' vari b'sett ta' tnax, tajjeb ngħidu li sal-1960,

 

kont issib it-tmien vari tradizzjonali biss. Minn dak iż-żmien żdiedu l-vari tat-tradiment ta' Ġuda (1961), Pilatu jippreżenta

 

lil Ġesu' lill-Lhud (1962), il-Vara ta' Kristu mgħejun miċ-Ċirinew (1962 u mibdula riċentement), id-Depożizzjoni (1965) u

 

Ġesu' mżeblaħ waqt il-flaġellazzjoni (1985). Fiż-Żejtun insibu forsi aktar minn postijiet oħra taħlita ta' xogħol ta' statwarji

 

lokali u barranin. Ta' min isemmi wkoll il-bradelli u l-bankuni tal-kewba li fihom xogħol ta' interzjar sabiħ immens u li

 

jikkumplimenta dan is-sett ta' vari. Fil-kantunieri, il-bradelli jiżżejnu bi brazzi artistiċi tal-metall abjad bi globi ħelwin li

 

jinxtegħlu bix-xemgħa.