Il- Vari Tal- Gimgha Mqaddsa
Fil- Gzejjer Maltin
IZ- ZEBBUG
Il- PurÄ‹issjoni tal- Passjoni ta’
Sidna Ä esu’ Kristu, li aħna
​
​
nsejħula il- purċissjoni tal-
​
​
Ä imgħa l-Kbira, kellha l- bidu
​
tagħha fil- Parroċċa taż-
​
Żebbuġ, fi żmien il- Wisq Rev.
​
Kappillan Dun Anton Grima fis-
​
sena 1919. Meta dan il-
​
Kappillan ħa l- pussess ta’ din
il- parroċċa, fis- sena 1918,
huwa beda diversi inizjattivi
Ä¡odda, u fosthom kienet il-
purÄ‹issjoni tal- Ä imgħa l- Kbira.
​
Mhux ħaġa ħafifa li tidħol għal din il- biċċa xogħol, għal diversi raġunijiet, iżda dan il- Kappillan ma' kien jaqta qalbu
minn xejn. Huwa beda biex jagħmel l- istatwi, w dak kollu li kien jirrikjedi għalihom. Huwa kkuntattja lill- istatwarju
magħruf Għawdxi Wistin Camilleri tal- Belt Vittorja, u dan indaħal għax- xogħol li jagħmel l- istatwi skond ix-xewqa tal-
Kappillan Grima u l- poplu Żebbuġi. Fi żmien qasir, Wistin Camilleri, jew kif kien aħjar magħruf Wistinu tal- Vari, għamel l-
istatwi kollha, jiÄ¡ifieri dik ta’ Ä esu’ fl- Ort tal- Getsemani, Ä esu marbut mal- Kolonna, Ä esu Nkurunat bix- Xewk, Ä esu
Mgħobbi bis- Salib, il- Veronika, Ä esu Msallab, Ä esu Mejjet u Marija Santissima Addolorata. Għal dawn l- isatwi ħallsu
diversi benefatturi Å»ebbuÄ¡in. Milli jidher il- poplu Å»ebbuÄ¡i kollu ħa pjaÄ‹ir b’ din l- inizjattiva li kien ħa l- Kappillan Dun
Anton Grima, għaliex kulħadd għen kemm felaħ biex isiru wkoll fi żmien relattivament qasir il- bradelli għall- istatwi l-
Ä¡odda. Xi nies offrew sniedaq tal-Ä¡ewż u ta’ l- injam ta’ l- aħmar, u biÄ‹Ä‹iet ta’ njam ieħor, sabiex minnhom ikunu jistgħu
isiru dawn il- bradelli. Hekk ix- xogħol u l- ispejjeż tħaffu sew. Meta tlesta dan kollu, fil- parroċċa taż- Żebbuġ, saret
għall- ewwel darba il- purÄ‹issjoni u l- poplu ta’ dak iż- żmien offra s-sehem kollu tiegħu biex din il- purÄ‹issjoni setgħet
verament tirnexxi. Biex purċissjoni bħal din tkun tista ssir, trid ħafna nies, u ż- Żebbuġin ma' naqsux li lkoll jgħinu kemm
jistgħu ħalli ssir bis- serjeta’ u bl- akbar devozzjoni. Il- ParroÄ‹Ä‹a taż- Å»ebbuÄ¡ mhix xi parroÄ‹Ä‹a kbira, u għalhekk jekk ma
jagħtix sehem il- poplu kollu, ma tkunx tista ssir purċissjoni bħall din. Iżda l- poplu sa minn dak iż- żmien wera li jrid li ssir
din il- purÄ‹issjoni w ta' l- koperazzjoni kollha tiegħu għaliha. Il- PurÄ‹issjoni damet issir għal diversi snin, u ta’ kull sena din
il- purÄ‹issjoni kienet tkun mistennija. Ä ara iżda, li fis- snin tletinijiet fil- parroÄ‹Ä‹a ingħata bidu għal- proÄ¡ett kbir w
ambizzjuż - dak tat- tkabbir tal- Knisja. Matul dan il- perjodu l- istatwi ma' nsabilhomx post tajjeb għalihom u ħafna
minnhom ġratilhom ħsara irreparabbli w għalhekk il- purċissjoni sfortunatament waqfet u ma' baqgħetx issir. Mill- istatwi
tas- sett l- antik ( tal- 1919 ) baqgħu biss dik ta’ Ä esu Nkurunat bix- xewk, dik ta’ Maria Addolorata, il- KurÄ‹ifiss u dik ta’
Ä esu mejjet. L- oħrajn kollha raw it- tmiem tagħhom u sfortunatament ma' baqa’ l- ebda memorja tagħhom. Kella tkun is-
sena 1965, meta l- ParroÄ‹Ä‹a kellha tibda tara mill- Ä¡did din il- purÄ‹issjoni. L- ArÄ‹ipriet ta’ dak iż- żmien Dun AlwiÄ¡ Vella,
f’din is-sena talab il- permess lill- Isqof Mons Ä użeppi Pace, biex ikun jista jerÄ¡għa jorganizza mill- Ä¡did fil- Ä imgħa l-
Kbira, l- purÄ‹issjoni tal- Passjoni bl- erba’ statwi li kienu għadhom jeżistu. Mons Isqof, bil- pjaÄ‹ir kollu ta l- permess
mitlub lill- ArÄ‹ipriet Vella w fi żmien qasir, wara li dan ta’ l- aħħar għarraf lill- parruÄ‹Ä‹ani b’din l- aħbar sabiħa, Ä¡ew
irranÄ¡ati l- erba statwi msemmija biex setgħet issir il- purÄ‹issjoni bihom. Mal- KurÄ‹ifiss tpoÄ¡Ä¡ew żewÄ¡ anÄ¡li w għal Ä esu
mejjet Ä¡iet irranÄ¡ata Urna proviżorja sakemm issir waħda Ä¡dida kif narawha llum. F’ din is- sena, il -ParroÄ‹Ä‹a reÄ¡għet
bdiet b’ ħafna ħeÄ¡Ä¡a torganizza din il- purÄ‹issjoni devota. Il- parruÄ‹Ä‹ani wkoll riduha w ħadu pjaÄ‹ir b’ din l- inizjattiva,
tant li f’ qasir żmien, inqalgħu benefatturi biex isiru l- istatwi kollha li kien jonqos. Infatti fis- sena 1966 kien hemm 6
statwi Ä¡odda, dik ta’ Ä esu fl- Ort tal- Ä etsemani, dik ta’ Ä esu marbut mal- Kolonna, dik ta’ Ä esu mgħobbi bis- Salib, il-
Veronika w l- istatwi ta’ San Ä wann l- Appostlu w id- Duluri għall ma’ Ä¡enb Ä esu KurÄ‹ifiss. Fis- sena ta’ wara, jiÄ¡ifieri fis-
sena 1967, Ä¡ew irrestawrati l- istatwi l- qodma mill- istess statwarju Wistin Camilleri li għamel ukoll l- istatwa ta’ Marija
Madalena għal mal- Vara l-Kbira. L- entużjażmu tant kien kbir li fis- sena 1968 kellna x- xorti naraw statwa oħra, li hija
oriÄ¡inali u fl- istess ħin unika f’ Għawdex – l- istatwa ta’ l- Aħħar Cena ta’ Ä esu ma’ l- Appostli, li tikkonsisti f’ xejn anqas
minn tlettax -il statwa. Dawn l- istatwi kollha ġew imħallsin minn benefatturi żebbuġin li lkoll riedu jagħtu s- sehem sħiħ
tagħhom ħalli f’ dawn il- Ä¡ranet tal- Ä imgħa l-Kbira, il- Knisja Parrokkjali tkun imżejna bihom, u biex iktar ikollhom
purÄ‹issjoni li verament tixraq lir- raħal taż- Å»ebbuÄ¡. Il- Ä¡enerożita’ tal- poplu ma' waqfitx hawn. Minn dak inhar l’ hawn
saru diversi opri sbieħ biex ikomplu jsebbħu dawn l- istatwi. Saru l- bradelli kollha ġodda. Saru globi tal- ħġieġ li jżejnu
l- bradelli. Saru Bandalori tal- bellus fin u rrakkmati bid- deheb u saru wkoll sett fanali għal ma' kull statwa li jiġu
merfugħa mit- tfal. Maż-żmien il- purÄ‹issjoni kompliet tiÄ¡i żviluppata f’ dawk li huma persunaÄ¡Ä¡i bibliÄ‹i, suldati rumani
w tfal iÄ¡orru simboli w oÄ¡Ä¡etti tal- passjoni. Fil- purÄ‹issjoni ma' jonqsux ukoll dawk li b’ wiegħda jew b’ penitenza jÄ¡orru
slaleb jew ktajjen ma’ tul il- purÄ‹issjoni kollha. Karatteristika oħra li ddaħħlet lejn il- bidu tal- parrokat ta’ l- ArÄ‹ipriet il-
Kan. Dun Emmanuel Saliba ( 1997 ) huma l- ħwejjeġ tan- newl lokali li jinsabu fuq l- istatwi kollha tal- Purċissjoni tal-
Ä imgħa Mqaddsa - ħaÄ¡a li tkompli tagħmel din il- purÄ‹issjoni unika fil- gżejjer Maltin. Is- sett ta’ l- istatwi f’ din il-
purÄ‹issjoni ħarÄ¡u mill- idejn ta’ l- istess statwarju, l- magħruf Kav. Agostino Camilleri w huma ta’ għamla tradizzjonali.
Il- Purcissjoni Tal- Gimgha Mqaddsa Fiz- Zebbug,Tohrog Il- Gimgha 18 T' April Fis- 18.00
L- informazzjoni rigward iz- Zebbug mehudha mis- sit: www.zebbugparish.com
L- AHHAR CENA
Vara ta' manikini tal- kartapesta li nhadmet minn Wistin Camilleri fl- 1968. L- unika vara ohra li turi l- istess episodju qieghda f' Hal- Qormi ( saret 1961 ) li, pero, hi mqassma fit- tul filwaqt li din il- vara hi mqassma fil- wisgha. Il- benefatturi ta' din il- vara kienu: Salvu w Katerina Cefai; Anton u
Dilora Camilleri; Guzeppi w Vangela Cini; Baskal u Beatrice Vella; Guzeppi w Marija Farrugia; Anglu Dimech; Frangisku Cini; Carmelo Vella; Fortunato Cini; Cirillo Saliba; Anton Cassar; Guzeppi Zahra; Carmelo Cini w Guzeppi Buttigieg. Sal- 1988, il- figura ta' Kristu kienu jbiddlulha l- ilbies u jqeghdu f' idha bandalora flok il- kalci biex tirrapprezenta 'l Kristu Rxoxt. Dan ma baqax isir ghax saret vara tal- Irxoxt fl- 1989.
L- Ahhar Cena, bl- ilbies ta' qabel
L- ORT
Il- vara prezenti tal- kartapesta, b' anglu pjuttost zghir qed jipprezenta l- kalci simbolikuw is- salib lil Gesu, hi xoghol ta' Wistin Camilleri fl- 1966. Hadet post il- vara precedenti, tal- istess statwarju fl- 1919, wara li din inqerdet fis- snin tletin. Il- benefatturi ta' dan il- grupp statwarju huma l- ahwa Guzeppi w Publiju Cini.
IL- MARBUT
Salvu Cefai, Victor Cini w il- familji taghhom huma l- benefatturi ta' din l- istatwa tal- kartapesta li nhadmet minn Wistin Camilleri fl- 1966 u Ä¡iet imbierka fl- istess sena mill- E.T. Mons Ä iuseppi Pace, dak inhar Isqof t’ Għawdex. Hadet post vara simili, li kienet saret mill- istess statwarju fl- 1919, li nqerdet fis- snin tletin. L-istatwa qiegħda fil-qagħda tradizzjonali, bil-figura ta’ Ä esu wieqfa, ftit inklinata lura, b’idejh marbuta
warajh ma kolonna qasira.
ECCE HOMO
Din il- vara ta' Gesu bilwieqfa nkurunat bix- xewk hija waħda mill-istatwi antiki li kienu saru fi żmien il- Kappillan Dun Anton Grima w kienet saret fil- kartapesta minn Wistin Camilleri fl- 1919 u ma gralhiex hsara fis- snin tletin ghax kienet tinzamm f' nicca. Il- benefattur taghha kien Frangisku Galea. Fl- 1967 u fl- 1989 sarilha xoghol ta' restawr minn Wistin Camilleri stess.
IR- REDENTUR
Din ir- rapprezentazzjoni ta' Gesu jaqa' taht it- toqol tas- salib inhadmet fil- kartapesta minn Wistin Camilleri fl- 1966 u ġiet imbierka fl- istess sena mill- E.T. Mons Isqof Gużeppi Pace. Il- vara precedenti, mill- istess statwarju fl- 1919, kienet inqerdet fis- snin tletin. Il- benefatturi huma l- koppja mizzewgin Carmela w Vitor Carnemolla. Din l-istatawa ġiet irrestawrata riċentement mis- Sur Giovann Cassar minn Victoria. Il- libsa l- bajda
giet mehjuta minn Katerina Cini.
IL- VERONIKA
Din il- vara tal- kartapesta saret fl- 1966 minn Wistin Camilleri biex tiehu post vara simili, mill- istess statwarju fl- 1919, li nqerdet fis- snin tletin. Il- benefatturi huma Lwigi Calleja w il- familja tieghu. L- istatwa ġiet imbierka mill- E.T. Mons Isqof Gużeppi Pace fl- istess sena tal- manifattura tagħha. Din l-istatwa wkoll ġiet irrestawrata mis-Sur Giovann Cassar minn Victoria. Il-velu tal-
Veronika ġie mpitter mill- ġdid dan l- aħħar mill- artist żebbuġi Victor Cini.
IL- VARA L- KBIRA
Dan hu grupp ta' erba' elementi li saru fi tliet stadji, ghalkemm dejjem imsawrin fil- kartapesta minn Wistin Camilleri. Il- Kurcifiss, li kien sar a spejjez ta' Guzeppi Cefai, kien sar fl- 1919 fi żmien il-Kappillan Dun Anton Grima w skappa l- qerda tas- snin tletin. Dan kien ta’ kull sena jiÄ¡i armat fuq il-presbiterju tal- Knisja fil-jum tal- Ä imgħa l- Kbira, għall- priedka tat- Tlett Sigħat, li kienet issir fil-Ä imgħa l- Kbira minn
Nofsinhar sat- Tlieta. Meta regghet bdiet issir il- purcissjoni fl- 1965, il- Kurcifiss kien intrama bejn zewg angli temporanjament izda fl- 1966 zdiedu l- figuri tal- Madonna w San Gwann li l- ispejjez taghhom thallsu minn Guzeppi Saliba w Gammari' Calleja. Dawn Ä¡ew imbierka mill- E.T. Mons Isqof Ä użeppi Pace. Fl- 1967, zdiedet il- figura ta' Marija Maddalena taht is- salib li thallset mill- koppja Saliba. Fl- 1967, kien sar xoghol ta' restawr fuq il- Kurcifiss.
IL- MONUMENT
l- istatwa ta' Gesu Mejjet issawret fil- kartapesta minn Wistin Camilleri fl- 1920 fi żmien il- Kappillan Grima. Maż-żmien l- urna oriġinali tiegħu kienet spiċċat għal kollox imma ġiet salvata l- istatwa li eventwalment ġiet irrestawrata meta reġgħet bdiet issir il-purċissjoni fl- 1965. Fl- istess zmien saret
urna provizorja li baqghet tintuza sal- 1977. Imbaghad inhadmet l- urna prezenti tal- injam illustrat minn Toni Mallia w ibnu Guzeppi fuq disinn ta' Monsinjur Mikiel Angelo Apap. Wara li saret din l- urna ġiet irranġata niċċa mdaqqsa fil- knisja, fil- kappella tal- Kunċiżżjoni, biex dan il- monument jiġi gawdut is-sena kollha
ID- DULURI
Din il- vara tal- kartapesta li turi lill- Marija Addolorata bilwieqfa ssawret fl- 1919 minn Wistin Camilleri u li reġa rrestawraha mill-ġdid fl- 1966. Kien hallas l- ispejjez Mikiel Galea. Dil- vara regghet giet restawrata riċentement mis- sur Giovann Cassar minn Victoria fl- 1991.
L- informazzjoni rigward il- vari mehuda mill- ktieb, Il- Vari tal- Gimgha Mqaddsa fil- gzejjer Maltin ta' Joseph F. Grima w mis- sit: www.zebbugparish.com
Vari Antiki Fiz- Zebbug
F' dawn is- sett ta' ritratti qeghdin naraw l- istatwi kif kienu jintlibsu qabel, b' ilbies tal- Bellus fejn illum inbidel ma lbies tan- newl.