top of page
Il- Vari Tal- Gimgha Mqaddsa
Fil- Gzejjer Maltin
IL- PURCISSJONIJIET TAL-
MADONNA TAD- DULURI
Il- Gimgha Mqaddsa tkopri t- tmint ijiem bejn Hadd il- Palm u l- Ghid il- Kbir, izda bosta Maltin u Ghawdxin jippreferu jqisu li dan il- perjodu qaddis filfatt jibda jumejn qabel, jigifieri fil- Gimgha ta' qabel il- Gimgha l- Kbira meta jigu organizzati hafna purcissjonijiet tal- Madonna tad- Duluri, tista tghid fil- parrocci kollha Maltin u Ghawdxin. Nistu nghidu w inqisu dawn il- purcissjonijiet bhalha l- preludju tal- manifestazzjoijiet tal- Passjoni ta' Gesu li jkunu mifruxin fuq jumejn fil- gimgha ta' wara. Nhar Hadd il- Palm, isir ghadd zghir ta' purcissjonijiet tal- Passjoni ta' Gesu. Kull sentejn ikun hemm manifestazzjoni simili f' Hamis ix- Xirka u, mbaghad, f' nhar il- Gimgha l- Kbira, johorgu l- maggor parti tal- purcissjonijiet tal- Passjoni. Dan ic- ciklu ta' manifestazzjonijiet religjuzi jaghlaq b' numru sew ta' purcissjonijiet ta' Kristu Rxoxt nhar Hadd il- Ghid, filghodu jew filghaxija, u purcissjoni simili f' lokalita partikolari fl- ottava tal- Ghid il-
Kbir. F' din is- sezzjoni se naghtu harsa rigward il- purcissjonijiet tal- Madonna tad- Duluri.
ID- DEVOZZJONI LIL MARIJA
ADDOLORATA
L- ewwel hjiel ta' din id- devozzjoni fl- Ewropa tmur lura lejn is- Sinodu ta' Kolonja fil- Germajna fl- 1423 u minn hemm kompliet tinxtered fil- pajjizi l- ohra. Jidher li f' Malta ma damitx ma waslet ukoll ghax, fil- Knisja Parrokkjali ta' San Gorg ta' Hal- Qormi, hemm pittura medjevali tad- Depozizzjoni ta' Gesu - impittra fuq l- injam u meqjusa bhala l- eqdem wahda fi gziritna dwar dan is- suggett - li tmur lura lejn l- ewwel nofs tas- seklu hmistax. L- ewwel knisja ddedikata lill- Madonna tad- Duluri jew il- Pjeta', inbniet fl- ahhar snin tas- seklu sittax wara l- pesta tal- 1592 - 93 fil- lokal, barra l- Furjana, li kien maghruf bhala Dahlet il- Qasab izda li malajr biddel ismu ghal Tal- Pjeta' minhabba d- dedikazzjoni ta' din il- knisja. Id- devozzjoni kompliet tinxtered u, sa tmien is- seklu tmintax, f' Malta kien hawn total ta' mhux inqas minn hames knejjes / kappelli w disgha w ghoxrin artal dedikati lill- Madonna tad- Duluri mxerrdin fil- parrocci differenti. F' Ghawdex, din id- devozzjoni hi dokumentata l- ewwel darba fl-
Knisja Parrokkjali San Gorg, Hal- Qormi - pittura tal- ewwel snin
tas- seklu hmistax li turi d- Depozizzjoni ta' Gesu. ( Ritratt mehud
mis- sit: L- Akbar Grajja )
1618 u, ghalkemm infirxet mal- gzira, baqghet pjuttost koncentrata l- aktar fil- kappella ta' San Gakbu fir- Rabat. Id- devozzjoni lejn Marija Addolorataa rrizultat ukoll fil- formazzjoni taÄ fratellanzi f' diversi parrocci w dawn, min naha taghhom, ghenu mhux ftit biex bdew jigu organizzati l- ewwel purcissjonijiet. L- eqdem Fratellanza tad- Duluri kienet dik ta' Hal- Ghaxaq li twaqqfet fl- 1684. Warajha, twaqqfu hamsa ohra f' Malta fis- seklu tmintax: fil- Katidral (1743), iz- Zurrieq (1746), in- Naxxar (1750), Hal- Luqa (1755) u f' Haz- Zebbug. F' Ghawdex, l- ewwel fratellanza tad- Duluri twaqqfet fil- Kappella ta' San Gakbu, ir- Rabat, fl- 1788. Fost il- fratellanzi tal- Madonna tad- Duluri mwaqqfin pjuttost ricentament insibu tal- Mosta fl- 1886, ta' Hal- Balzan u tal- parrocca ta' San Sebastjan, Hal- Qormi.
IL- PURCISSJONIJIET
_e.jpg)
Il- purcissjonijiet prezenti tal- Madonna tad- Duluri, possibilment b' eccezzjoni wahda, huma manifestazzjonijiet votivi w devoti ghall- ahhar li f' kull wahda tinhareg, merfugha fuq l- ispalla, vara tal- Madonna tad-
%252.jpg)
Parrocca Stella Maris, Tas- Sliema: vara tal- Madonna tad- Duluri.
Originarjament kienet tohrog f' Settembru. ( Ritratt mehud
mis- sit: Stella Maris Parish - Sliema )
Parrocca San Sebastjan, Hal- Qormi: vara tad- Duluri li kienet
saret ghall- purcissjoni ta' Settembru izda li m' ghadhiex
tintuza.. ( Ritratt mehud mill- ktieb: Il- Vari Tal- Gimgha Mqaddsa
fil- Gzejjer Maltin ta' Joseph F: Grima )
Duluri li jdawruha mat- toroq ewlenin tar- rahal, parrocca, jew belt akkumpanjata minn folla kbira ta' nies li numru minnhom ikunu qed iwettqu weghdi li jkunu ghamlu b' ringrazzjament ghal xi grazzja maqlugha bl- intercezzjoni tal- Madonna. Ghaldaqstant, hi haga komuni li wiehed jara nies mexjin hafjin - jew xi mara terfa' xi tifel jew tifla - wara l- vara filwaqt li jew jghidu ir- ruzarju / talb privat jew inkella jirrispondu ghal talb komunali li jkun trasmess permezz ta' sistema ta' loudspeakers tul ir- rotta tal- purcissjoni partikolari. Weghdi lill- Madonna tad- Duluri huma komuni ghalkemm bosta nies
jakkumpanjaw biss b' sens ta' devozzjoni. Kultant, issib ukoll li whud mir- reffiegha tal- vara jkunu qed iwettqu weghda b' ringrazzjament ghal xi grazzja maqluha. Originarjament, kienu dawk il- parrocci fl- ibliet u rhula li kienu jorganizzaw purcissjoni tal- Gimgha l- Kbira li kellhom vari tal- Madonna tad- Duluri ghalkemm kien hemm ukoll xi ftit lokalitajiet ohrajn li kienu jippossedu vari simili. Ghalkemm xi purcissjonijiet minnhom, bhal tan- Naxxar u ta' Hal- Gharghur,
.jpg)
Parrocca tal- Madonna ta' Lourdes, San Gwann: vara tal-
Madonna tad- Duluri li kienu bdew jorganizzaw il- festa taghha
hames snin qabel ma twaqqfet il- parrocca.( Ritratt mehud mill-
pagna ta' Facebook: Parrocca Lourdes - San Gwann )
originaw mijiet ta' snin ilu, xi lokalitajiet bdew jorganizzaw fi zmien hafna izjed ricenti w hawn insemmu dawk f' Malta ta' Hal- Qormi (Parrocca San Gorg) u z- Zejtun
flimkien ma' tax- Xaghra w in- Nadur f' Ghawdex. Ghad baqa' xi ftit parrocci bhalma huma Haz- Zebbug f' Malta w in- Nadur, li ghadhom jorganizzaw ukoll purcissjoni simili f' jum qrib il- 15 ta' Settembru li hu jum il- festa liturgika tal- Madonna tad- Duluri. Dan ifisser li kull sena jsiru zewg purcissjonijiet tad- Duluri f' dawn il- lokalitajiet. Hawn xi parrocci ohrajn, bhal dik ta' Stella Maris f' Tas- Sliema w San Sebastjan ta' Hal- Qormi fejn hemm Fratellanza tad- Duluri w vara li
Parrocca tan- Nazzarenu, Tas- Sliema - vara tal- Madonna tad-
Duluri wieqfa li ggorr f' idejha s- simboli tal- Passjoni ta' Gesu.
(Ritratt mehud mill- ktieb: Il- Vari Tal- Gimgha Mqaddsa fil- Gzejjer
Maltin ta' Joseph F: Grima)
_edited.jpg)
Parrocca tal- Madonna ta' Loretu, Ghajnsielem: il- vara tal-
Madonna tad- Duluri wieqfa wehidha, tema ikonografika
komuni hafna f' Ghawdex. (Ritratt mehud mill- pagna ta'
Facebook: Ghaqda Drammatika Ghajnsielem)
f' dawn il- lokalitajiet: H' Attard, il- Balluta, il- Bahrija, Hal- Balzan, il- Birgu, Birkirkara, Birzebbuga, Bormla, Had- Dingli
Parrocca tal- Madonna tal- Grazzja, Haz- Zabbar: il- vara tal-
Madonna tad- Duluri tinkludi wkoll anglu, tema ikonografika
komuni f' Malta. (Ritratt mehud mill- pagna ta'
Facebook: Parrocca Madonna tal- Grazzja Haz- Zabbar)
Parrocca ta' Sant' Anna, Wied il- Ghajn (Marsaskala): il- vara tal-
Madonna tad- Duluri bis- simboli tal- Passjoni f' idejha flimkien
mas- salib, il- lizar w is- sellum. (Ritratt mehud mill- pagna ta'
Facebook: Marsaskala Parish u migbud minn Joseph Magri)
L- ASPETT IKONOGRAFIKU
Bosta vari tal- Madonna tad-
Madonna - bi stallett simboliku li
imnikkta taht is- salib li normalm-
bhalma huma l- vari tal- Fgura,
tal- Qala f' Ghawdex. Il- varjazz-
ta' din it- tema tikkonsisti fl-
Haz- Zabbar, u/ jew il- figura ta'
tal- Mosta, Bormla w Rahal Gdid
f' idejhom, ghalkemm vari bil-
minghajr salib jezistu wkoll bhal,
Stella Maris f' Tas- Sliema. Hi
Passjoni kif ukoll l- istallett
Madonna jkunu ta' metall prezz-
jkunu almenu bbanjati bid-
anqas komuni hi l- figura ta'
Marija - bhal f' Tal- Karmnu fil-
%201.jpg)
Parrocca tal- Qalb ta' Gesu, il- Fontana: vara tal- Madonna tad-
Duluri wehidha li hi utilizzata wkoll bhala wahda mill- istatwi tal-
vara tal- Krucifissjoni. (maghrufa bhala l- Vara l- Kbira)
Duluri jikkonsistu mill- figura tal-
jinfdilha qalbha - imbikkija w
ent ikollu mieghu sellum u lizar,
Wied il- Ghajn (Marsaskala) u
joni ikonografika l- aktar komuni
inkluzjoni ta' anglu zghir, bhal ta'
San Gwann l- Evangelista, bhal
li jkollhom emblemi tal- Passjoni
Madonna bilqiedgha wehidha
perezempju, fil- Parrocca ta'
haga komuni li l- emblemi tal-
simboliku li jinfed qalb il-
juz, deheb jew fidda, jew inkella
deheb. Varjazzjoni pjuttost
Gesu mejjet f' hogor ommu
Balluta, il- Gudja, l- Imsida w
l- istatwi tal- Marsa, ta' San Giljan, ta' San Gwann, ta' Birzebbuga, ta' Hal- Balzan, ta' Birkirkara, ta' San Pawl il- Bahar u tal- Fontana Ghawdex. Dik ta' San Pawl il- Bahar kienet il- vara titulari parrokkjali billi din il- parrocca hi dedikata lill- Madonna tad- Duluri li l- festa taghha hi ccelebrata fl- ahhar Hadd ta' Lulju.
Parrocca ta' San Pietru, Birzebbuga: vara tal- Madonna tad-
Duluri, statwa wehidha w indurata fuq pedistall. (Ritratt
mehud mill- pagna ta' Facebook: Parrocca ta' San Pietru fil-
Ktajjen Birzebbuga)
B' WEGHDA U/JEW DEVOZZJONI
Parrocca ta' Santa Marija Assunta, il- Gudja: vara tal- Madonna
tad- Duluri, maghrufa bhala l- Pjeta, li turi lil Gesu mejjet f' hogor
il- Madonna flimkien mas- salib, il- lizar u s- sellum. (Ritratt
mehud mill- pagna ta' Facebook: Parrocca Arcimatrici u
Arcipretali Santa Marija, il- Gudja)
Kif diga ktibna aktar qabel, in- numru ta' nies li jakkumpanjaw dawn il- purcissjonijiet hu enormi. Ma dan inzidu li d- devozzjoni lill- Madonna tad- Duluri xi individwi gieli esprimewha b' mod tangibbli billi hallsu ghat- tiswir ta' vara, jew parti minnha, bhalma ser
Parrocca ta' Sant' Elena, Birkirkara: vara tal- Madonna tad- Duluri
wehidha, statwa kompletament zgraffita w indurata fuq pedistall
indurat. (Ritratt mehud mill- pagna ta' Facebook: Santa Liena u
Birkirkara u migbud minn Ronald Falzon)
naraw fi tliet ezempji li gejjin. Mhux l- ewwel darba li f' Malta w f' Ghawdex din id- devozzjoni kienet abbinata ma' xi weghda ghal xi grazzja maqluha. Kaz tipiku hi l- vara tad- Duluri meqjuma f' Hal- Kirkop, statwa tal- Madonna bil- wieqfa li hi xoghol fil- kartapesta ta' Wistin Camilleri. L- ispejjez tal- vara thallsu mill- koppja mizzewga Frangisku u Rozarja Zammit
Parrocca tal- Lunzjata, Hal- Balzan: vara tal- Madonna tad- Duluri
wehidha, statwa kompletament zgraffita w indurata. (Ritratt
mehud mill- pagna ta' Facebook: Soċjeta' Filarmonika Marija
Annunzjata Ħal Balzan A.D. 1890)
b' weghda wara li binhom Guzeppi fieq minn marda kiefra. Il- vara qedha fuq pedistall indurat li originarjament kien tal- Madonna tar- Ruzarju w l- induratura tal- bordura tal- mantell flimkien mal- bradella w il- bankun sar bil- gbir generali ta' fondi fl- 2007. Kien hemm
kazijiet ohrajn fejn il- vara saret minn xi persuna partikolari, x' aktarx b' devozzjoni. Ezempju minn dawn hi l- vara ta' Hal- Balzan li saret mill- Konti Bernardo Manduca fl- 1953, xoghol fil- kartapesta minn idejn Wistin Camilleri. Il- vara giet zgraffjata w indurata mid- ditta Coleiro tal- Belt Valletta. L- istess Konti Manduca ha hsieb ukoll li l- vara jsirulha stellarju, sejf u sandli tal- fidda. F' Hal- Qormi, fil- Parrocca San Gorg, ghall- habta tal- 1920, il- vara kien sarilha anglu zghir li ngieb minn Lecce u hallas l- ispejjez Guzeppi Grima li kien ukoll il- benefattur tas- sejf u s- sandli tal- vara.
Parrocca ta' San Leonardu, Hal- Kirkop: vara tal- Madonna tad-
Duluri wehidha, bi ftit indurata fit- tberfila tal- mantell, fuq
pedistall skolpit w indurat flimkien ma' erba' brazzi tad- dawl
parigg. Din l- istatwa hi ezempju ta' vara votiva. (Ritratt
mehud mill- pagna ta' Facebook: Grupp Żgħażagħ Kirkop)
Parrocca San Gwann Battista, x- Xewkija: il- bandalora li
thabbar is- seba' duluri tal- Madonna (Ritratt mehud mill-
pagna ta' Facebook: Xewkija Parish)
PURCISSJONI PAGEANT / VOTIVA
L- unika purcissjoni li forsi m' ghadhix tiehu s- sura w il- karattru ta' manifestazzjoni kompletament votiva hi dik tax- Xewkija, Ghawdex, ghalkemm hi wkoll penitenzjali billi l- pubbliku jippartecipa fiha bl- istess mod devot bhalma jsir fi bnadi ohra. Fl- 1860, ingiebet statwa tal- Madonna tad- Duluri minn Marsilja, vara li turi lill- Madonna bil- gisem mejjet ta'
Gesu f' hogorha w bdiet issir purcissjoni fil- 15 ta' Settembru. Hekk baqa' jsir ghal bosta snin sakemm fl- 1963 bdiet tohrog purcissjoni ohra tmint ijiem qabel il- Gimgha l- Kbira bis- sehem tal- banda w il- kor parrokkjali tal- lokal. Sal- 1973 inghatat is- sura
Ix- Xewkija, purcissjoni - pageant tal- Madonna tad- Duluri: irgiel bil- konfratija jerfghu l- gisem mejjet ta' Gesu, is- seba'
dulur tal- Madonna. (Ritratt mehud mill- pagna ta' Facebook: Xewkija Parish)
ta' pageant bil- partecipazzjoni attiva ta' madwar 200 ruh inkluzi zewg truppi ta' suldati Rumani, zewg baned u zewg korijiet. Is- seba' duluri tal- Madonna jigu rapprezentati f' bandalori bil- kliem tas- Seba' Duluri flimkien ma personaggi relatati w b' alluzjonijiet ghat- Testment l- Antik inkluzi nisa maghrufin mill- Bibbja - fosthom Eva, Guditta w Esther - flimkien
Ix- Xewkija, purcissjoni - pageant tal- Madonna tad- Duluri: tliet personaggi bi lbies bibliku - il- Madonna, San Guzepp u
Xmun bit- tarbija Gesu f' idejh - jippersonifikaw l- ewwel dulur tal- Madonna li kienet il- Prezentazzjoni ta' Gesu fit- tempju
fejn ix- xwejjah Xmun ipprofetizza lil Marija li "s- sejf jinfidlek ruhek". (Ritratt mehud mill- pagna ta' Facebook: Xewkija
Parish)
ma' figuri maskili bhalma huma Adam, Abram w Izakk, Mose, David u l- Makkabej. Hemm ukoll personaggi konnessi mal-, u referenzi ghall-, hajja w il- Passjoni w il- mewt ta' Gesu ghax, wara kollox, kien tul hajtu u f' mewtu li l- Madonna sofriet is- Seba' Dulur taghha.
Ghaldaqstant, flimkien mal- vara tal- Madonna tad- Duluri, tinhareg ukoll vara bi Kristu Mejjet merfugha fuq l- ispalla minn erbat irgiel lebsin il- konfratija.
Biex tara l- vari tad- Duluri ta' kull Belt jew Rahal (fejn ma ssirx purcissjoni tal- Gimgha Mqaddsa)
L- informazzjoni rigward il- purcissjonijiet tal- Madonna tad- Duluri hi mehudha mill- ktieb: Il- Vari tal- Gimgha Mqaddsa fil- gzejjer Maltin ta' Joseph F. Grima
%201.jpg)
Copyright 2017. All Rights Reserved. Website designed by Wayne Mallia. Contact Us: 9917 2787 or email on waynemallia80@gmail.com
bottom of page